BÀI 43: TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI

I. Trao đổi vật chất trong QXSV:

1/ Chuỗi thức ăn: là một dãy các loài sinh vật có mối quan hệ với nhau về mặt dinh dưỡng, trong đó loài này ăn loài khác phía trước và là thức ăn của loài tiếp theo phía sau.

Có 2 loại chuỗi thức ăn :

+ Chuỗi thức ăn bắt đầu bằng sinh vật tự dưỡng

Ví dụ : cỏ à châu chấu à ếch à rắn

+ Chuỗi thức ăn bắt đấu bằng sinh vật ăn mùn bã hữu cơ

Ví dụ : giun (ăn mùn) à tôm à người

2/ Lưới thức ăn:

* VD:  lưới thức ăn trong HST rừng, Hình 43.1

* Khái niệm:  là tập hợp các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái, có những mắt xích chung

3/ Bậc dinh dưỡng:

* Khái niệm: bậc dinh dưỡng là những loài cùng mức năng lượng và sử dụng thức ăn cùng mức năng lượng trong lưới thức ăn (hoặc chuỗi thức ăn)

* Các bậc dinh dưỡng:

- Bậc dinh dưỡng cấp 1: gồm các SVSX

- Bậc dinh dưỡng cấp 2 (SV tiêu thụ bậc 1) : gồm các SV ăn SVSX

- Bậc dinh dưỡng cấp 3: (SVTT₂)

…

- Bậc dinh dưỡng cấp n: ( SVTT _n-1)

II. Tháp sinh thái: bao gồm nhiều hình chữ nhất xếp chồng lên nhau, các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, còn chiều dài biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng. Tháp sinh thái cho biết mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã.

* Có 3 loại hình tháp:

+ Tháp số lượng : xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng

+ Tháp sinh khối : xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng

+ Tháp năng lượng : xây dựng dựa trên số năng lượng được tích luỹ trên một đơn vị diện tích hay thể tích trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng