Bài 4 : ĐỘT BIẾN GEN
1. Khái niệm:
- Đột biến gen: là những biến đổi trong cấu trúc của gen.
- Đột biến điểm: là những biến đổi trong cấu trúc
của gen, liên quan đến một cặp nuclêôtit.
- Thể đột biến: là cá thể mang đột biến đã biểu hiện trên kiểu
hình cơ thể.
2. Các dạng đột biến gen (đột biến điểm):
- Đột biến thay thế một
cặp nuclêôtit.
- Đột biến thêm hoặc mất
một cặp nuclêôtit.
II. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ PHÁT SINH
1. Nguyên nhân:
- Tác nhân vật lí: tia phóng xạ,
tia tử ngoại, sốc nhiệt ...
- Tác nhân hóa học: hóa chất
(5BU,…), thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ ...
- Tác nhân sinh học: xâm nhập của
virus ...
- Do rối loạn quá trình sinh lí,
hóa sinh xảy ra trong tế bào.
* Lưu ý:Đột biến gen có thể xuất hiện trong tự nhiên (đột biến tự
nhiên) hoặc do con người sử dụng các tác nhân gây đột biến tạo ra (đột biến
nhân tạo)
2. Cơ chế phát sinh đột biến gen:
a. Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN:
-
Trong quá trình nhân đôi do sự kết cặp không đúng (không theo nguyên tắc bổ
sung) do sự xuất hiện Bazơ Nitơ dạng hiếm.
Vd:
Guanin dạng hiếm (G*) kết cặp với timin trong quá trình nhân đôi®ĐB
thay thế cặp G-X ®
A-T.
b. Tác động của các tác nhân gây đột biến:
- Tia
tử ngoại (UV) có thể làm cho 2 bazơ T trên cùng 1 mạch liên kết với nhau ®đột
biến.
-
5-brômua uraxin ( 5BU) gây ra ĐB thay thế cặp A-T ® G-X.
- Virut viêm gan B, virut hecpet.
* Lưu ý: Đột biến điểm thường xảy ra trên một mạch dưới dạng tiền đột biến. Dưới tác dụng của enzim
sửa sai nó có thể trở về dạng ban đầu hoặc tạo thành đột biến qua các lần nhân
đôi tiếp theo.
Gen ®
gen tiền đột biến ® gen đột biến
III. HẬU QUẢ VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỘT
BIẾN GEN:
1.
Hậu quả của đột biến gen:
- Đột biến gen có thể có hại, có lợi hoặc trung tính đối với thể đột
biến.
- Đột biến điểm thường vô hại.
- Mức độ có lợi hay có hại của đột biến phụ thuộc vào tổ hợp gen và điều kiện môi trường.
* Lưu ý: Đột biến
gen có thể làm thay đổi về:
- Chiều dài gen và số
liên kết hydro trong gen đột biến.
- Chức năng protein:
+ Đột biến thay một cặp nu này
bằng 1 cặp nu khác:
àcó thể làm thay đổi1 axit amin trong chuỗi polipeptid à chức năng protein đổi.
à xuất hiện bộ 3 kết thúc®chuỗi polipeptid ngắn lại
®chức năng protein bị đổi (gây hậu
quả ngiêm trọng).
+ Đột biến thêm hoặc mất 1 cặp nu
trên gen ® mã di truyền bị đọc sai kể từ vị
trí xảy ra đột biến (ĐB dịch khung) ® trình tự axit amin trong chuỗi polipeptid đổi ® chức năng protein bị đổi
(gây hậu quả ngiêm trọng).
2. Ý nghĩa của đột biến gen:
Đột
biến gen là nguồn nguyên liệu sơ cấp
cho quá trình chọn giống và tiến hoá.
Comments
Post a Comment