BÀI 39: BIẾN ĐỘNG SỐ LƯỢNG CÁ THỂ CỦA QUẦN THỂ SINH VẬT

I. Biến động số lượng cá thể:

Khái niệm : biến động số lượng cá thể của quần thể là sự tăng hay giảm số lượng cá thể của quần thể.

1. Biến động theo chu kì:

- Là biến động xảy ra do những thay đổi có tính chu kì của môi trường

2. Biến động không theo chu kì:

- Là biến động mà số lượng cá thể của quần thể tăng hoặc giảm một cách đột ngột di những thay đổi bất thường của môi trường tự nhiên hay do hoạt động khai thác tài nguyên quá mức của con người.

II. Nguyên nhân gây biến động và sự điều chỉnh số lượng cá thể của QT:

1. Nguyên nhân gây biến động số lượng cá thể của QT:

Quần thể	Nguyên nhân gây biến động QT
Cáo ở đồng rêu phương Bắc	Phụ thuộc vào số lượng con mồi và chuột lemmut
Sâu hại mùa màng	Vào mùa có khí hậu ấm áp, sâu hại sinh sản nhiểu
Cá cơm ở vùng biển Pêru	Dòng nước nóng làm cá cơm chết hàng loạt
Chim cu gáy	Phụ thuộc vào nguồn thức ăn
Muỗi	Vào thời gian có nhiệt độ ấm áp và độ ẩm cao, muỗi sinh sản nhiều
Ếch nhái	Vào mùa mưa, ếch nhái sinh sản mạnh
Bò sát, ếch nhái ở miền Bắc Việt Nam	Số lượng giảm bất thường khi có nhiệt độ xuống quá thấp(>80C)
Bò sát, chim nhỏ, găm nhấm	Số lượng giảm mạnh do lũ lụt bất thường
Động thực vậtrừng U Minh Thượng	Số lượng giảm do cháy rừng
Thỏ ở Ôxtrâylia	Số lượng tăng giảm bất thường do nhiễm virut gây bệnh u nhầy.

a/ Do thay đổi các nhân tố sinh thái vô sinh:

     ( nhân tố không phụ thuộc mật độ QT)

b/ Do thay đổi của các NTST hữu sinh:

       ( nhân tố phụ thuộc mật độ cá thể)

2. Sự điều chình số lượng cá thể của QT:

- Quần thể luôn có xu hướng tự điều chỉnh số lượng cá thể bằng cách làm giảm kích thước hoặc lảm tăng số lượng cá thể.

- Sự biến động SL cá thể của QT được điều chỉnh bằng sức sinh sản, tỉ lệ tử vong, xuất cư, nhập cư.

+ Khi đk mt thuận lợi (hoặc số lượng cá thể của quần thể thấp) à mức tử vong giảm, sức sinh sản tăng, nhập cư tăng à tăng số lượng cá thể của quần thể.

+ Khi đk mt khó khăn (hoặc số lượng cá thể của quần thể quá cao) à mức tử vong tăng, sức sinh sản giảm, xuất cư tăng à giảm số lượng cá thể của quần thể.

3/ Trạng thái cân bằng cảu QT:

QT luôn có khả năng tự điều chỉnh số lượng cá thể khi số cá thể tăng quá cao hoặc giảm quá thấp dẫn tới trạng thái cân bằng (trạng thái số lượng cá thể ổn định và phù hợp với khả năng cung cấp nguồn sống của môi trường)

* QT đạt mức độ cân bằng khi các yếu tố :

- Mức sinh sản + nhập cư = Mức tử vong + xuất cư                     

(b  +  i   =    d  +  e)