BÀI 26 + 27: CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT.

I.Khái quát
- Cảm ứng ở động vật là khả năng cơ thể động vật phản ứng lại các kích thích của môi trường (bên trong và bên ngoài cơ thể) để tồn tại và phát triển.
- Đặc điểm cảm ứng: phản ứng nhanh, phản ứng dễ nhận thấy, hình thức phản ứng đa dạng nhưng mức độ tinh tế và chính xác của phản ứng phụ thuộc vào tổ chức của hệ thần kinh.
II. Các hình thức cảm ứng ở động vật
1.Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinh :
- Gồm ĐV đơn bào.
- Hình thức cảm ứng là hướng động: Chuyển động đến các kích thích (hướng động dương) hoặc tránh xa kích thích (hướng động âm). Cơ thể phản ứng lại bằng chuyển động của cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh.

2.Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh:
- Gồm các động vật từ ngành ruột khoang cho đến lớp thú.
-Hình thức cảm ứng là các phản xạ: Phản ứng trả lời các kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh.
- Phản xạ là thuộc tính cơ bản của mọi cơ thể có hệ thần kinh, phản xạ được thực hiện qua cung phản xạ.
- Cung phản xạ bao gồm các bộ phận:
   + Bộ phận tiếp nhận kích thích (cơ quan thụ cảm).
   + Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để quyết định hình thức và mức độ phản ứng (hệ thần kinh).
   + Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến)
- Có các loại phản xạ: 
   + Phản xạ không điều kiện: Bẩm sinh, di truyền được, bền vững khó bị mất đi, số lượng hạn chế, mang tính chất loài.
   + Phản xạ có điều kiện: Do học tập, không di truyền, không bền vững dễ bị mất đi, số lượng không hạn chế, mang tính chất cá thể.
- Cấu tạo của hệ thần kinh càng phức tạp thì số lượng phản xạ càng nhiều, phản xạ càng chính xác.

a.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới:
- Gồm ruột khoang
- Đặc điểm cấu tạo hệ thần kinh: Các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau bằng các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới thần kinh.
- Đặc điểm cảm ứng: Phản ứng với kích thích bằng cách co toàn bộ cơ thể, do vậy tiêu tốn nhiều năng lượng và phản ứng còn chưa chính xác.

b.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:
- Gồm giun dẹp, thân mềm, giun đốt, chân khớp, da gai
- Đặc điểm cấu tạo hệ thần kinh: Các tế bào thần kinh tập hợp lại thành các hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài của cơ thể.
- Đặc điểm cảm ứng: Phản ứng mang tính chất định khu => chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.

c.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống:
- Gồm các động vật có xương sống.
- Đặc điểm cấu tạo hệ thần kinh: 
+ Hình thành nhờ số lượng lớn các tế bào thần kinh tập hợp lại tạo thành ống thần kinh nằm dọc theo vùng lưng của cơ thể.
+ Hệ thần kinh được chia làm 2 bộ phận là thần kinh trung ương (não và tủy sông) và thần kinh ngoại biên (các dây và hạch thần kinh).
+ Não bộ phát triển.
- Đặc điểm cảm ứng: Phản ứng mau lẹ, chính xác và tinh tế hơn, ít tiêu tốn năng lượng hơn. Có thể thực hiện các phản xạ đơn giản và phản xạ phức tạp.

III.Chiều hướng tiến hoá của hệ thần kinh:
- Tập trung hoá: T.bào TK nằm rải rác (dạng lưới) → tập trung thành dạng chuỗi hạch → (dạng ống)
- Từ đối xứng toả tròn →đối xứng 2 bên
- Hiện tượng đầu hoá (não phát triển mạnh, do đó có khả năng điều khiển, phối hợp và thống nhất trong hoạt động) 

Áp dụng: