Bài 22 HƯỚNG ĐỘNG

I. Khái quát
-Cảm ứng ở thực vật là khả năng phản ứng của thực vật đối với các kích thích của môi trường.
- Đặc điểm: Phản ứng chậm, phản ứng khó nhận thấy, hình thức phản ứng kém đa dạng.
- Có 2 hình thức: Hướng động (vận động định hướng) và ứng động (vận động cảm ứng).

II. Hướng động:
- Khái niệm hướng động là vận động sinh trưởng định hướng đối với kích thích từ một phía của tác nhân trong ngoại cảnh do sự sai khác về tốc độ sinh trưởng tại hai phía của cơ quan (thân, rễ).
- VD: Ngọn cây hướng về phía ánh sáng khi đặt bên cửa sổ.
- Vận động sinh trưởng có thể hướng tới nguồn kích thích (hướng động dương) hoặc tránh xa nguồn kích thích (hướng động âm).
* Cơ chế chung: Là do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại hai phía đối diện nhau của cơ quan (rễ, thân, tua cuốn). Sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng như vậy chủ yếu là do sự phân bố nồng độ hoocmon sinh trưởng (auxin) không đồng đều tại hai phía của cơ quan.

III.Các kiểu hướng động :
1.Hướng sáng:
- Phản ứng sinh trưởng của thực vật đáp ứng lại tác động của ánh sáng.
- Thân, cành hướng sáng dương, rễ hướng sáng âm.
2.Hướng đất (hướng trọng lực): 
- Phản ứng sinh trưởng của thực vật đáp ứng lại tác động của trọng lực (hướng về tâm quả đất).
- Rễ hướng đất dương, thân cành hướng hướng đất âm.
3.Hướng hóa: 
- Phản ứng sinh trưởng của thực vật đáp ứng lại tác động của hóa chất.
- Rễ cây hướng hóa dương với phân bón và hướng hóa âm với chất độc.
4.Hướng tiếp xúc: 
- Phản ứng sinh tr­ưởng của thực vật đáp ứng lại tác động của vật tiếp xúc với bộ phận của cây.
- Giá đỡ tiếp xúc với tua cuốn, thân dây leo tiếp xúc với cọc dây leo.

III.Vai trò của hướng động: Giúp cây sinh trưởng hướng tới tác nhân môi trường thuận lợi => giúp cây thích ứng với những biến động của điều kiện môi trường để tồn tại và phát triển.

Áp dụng:
1. Giải thích việc ngọn cây hướng về phía ánh sáng?
* Khi ánh sáng tác động từ một phía => auxin phân bố ở phía không được chiếu sáng nhiều hơn => kích thích các tế bào phía không được chiếu sáng sinh trưởng kéo dài nhanh hơn => đẩy ngọn cây mọc hướng về phía được chiếu sáng.

2. Vì sao rễ cây luôn hướng về phía mặt đất còn ngọn cây hướng lên trời khi để cây nằm ngang?
* Khi đặt cây nằm ngang, thì rễ cây mọc quay xuống đất vì: khi cây nằm ngang auxin tập trung về phía mặt dưới của rễ cây nhiều hơn mặt trên => hàm lượng axin cao sẽ ức chế sinh trưởng kéo dài của các tế bào phía dưới => các tế bào mặt trên sinh trưởng kéo dài nhanh hơn => đẩy rễ cây mọc cong về phía dưới.