Bài 18: TUẦN HOÀN MÁU

I. Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hoàn:

1.Cấu tạo chung: gồm các bộ phận:
- Dịch tuần hoàn: máu- dịch mô (có nước, chất vô, cơ chất hữu cơ và các TB: hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu)
- Tim
- Hệ thống mạch máu: động mạch (ống dẫn máu từ tim đến các cơ quan), tĩnh mạch (ống dẫn máu từ cơ quan về tim) và mao mạch (các mạch máu rất nhỏ dẫn máu từ động mạch sang tĩnh mạch).

2.Chức năng: vận chuyển các chất từ bộ phận này sang bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt sống trong cơ thể.

II.Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật:
- Động vật đơn bào và nhiều loài động vật đa bào bậc thấp không có hệ tuần hoàn => các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể.
- Giun đốt, các động vật đa bào bậc cao có hệ tuần hoàn => dịch tuần hoàn (máu, dịch mô) được vận chuyển đi khắp cơ thể cung cấp chất dinh dưỡng và oxi cho các tế bào, đồng thời nhận các chất thải từ các tế bào để vận chuyển tới cơ quan bài tiết nhờ hoạt động của tim và hệ mạch.

- Theo cấu tạo hệ mạch, hệ tuần hoàn có thể chia thành các dạng sau:
1.Hệ tuần hoàn hở:
* Đa số ĐV thân mềm và chân khớp, côn trùng.
* Đặc điểm: 
- Đường đi của máu: Máu từ tim => động mạch => khoang cơ thể (tại đây máu trộn lẫn với dịch mô; trao đổi chất trực tiếp với các tế bào) => tim
- Máu lưu thông với tốc độ chậm, khả năng điều hòa và phân phối máu chậm.

2.Hệ tuần hoàn kín:
*Mực ống, bạch tuột, giun đốt, ĐV có xương sống
* Đặc điểm:
- Đường đi của máu: Máu từ tim => động mạch => mao mạch (tại đây trao đổi chất với các TB qua thành mao mạch) => tĩnh mạch => tim.
- Máu lưu thông trong mạch kín với tốc độ cao, khả năng điều hòa và phân phối máu nhanh.

*Hệ tuần hoàn kín được chia làm 2 loại: 
+ Tuần hoàn đơn (một vòng tuần hoàn) như: cá (tim 2 ngăn)
+ Tuần hoàn kép (hai vòng tuần hoàn) như: lưỡng cư và bò sát (tim 3 ngăn) hay chim và thú (tim 4 ngăn)

* Ưu điểm của tuần hoàn kép so với tuần hoàn đơn : máu sau khi được trao đổi (lấy oxi) từ cơ quan trao đổi khí trở về tim, sau đó mới được tim bơm đi nuôi cơ thể nên áp lực, tốc độ máu lớn hơn, máu đi được xa hơn.