Bài 1: GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI ADN

I. GEN

* Khái niệm: Gen là một đoạn ADN mang thông tin mã hoá cho một chuỗi pôlipeptit hay một phân tử ARN. 

* Các loại gen: gen điều hòa và gen cấu trúc.

II. MÃ DI TRUYỀN

1.  Khái niệm:

- Mã di truyền:là trình tự sắp xếp các nucleotide (Nu) trong gen qui định trình tự sắp xếp các axit amin trong phân tử protein.

- Mã di truyền là mã bộ ba (3 nu liên tiếp)

- Có 64 bộ ba, trong đó:

   +Có 3 bộ ba kết thúc (UAA, UAG, UGA) :không mã hóa axit amin.

   + Có 61 bộ 3: mã hóa axit amin.

Trong đó có bộ ba mở đầu (AUG) ® axit amin mở đầu: mêtiônin - SV nhân thực (ở sinh vật nhân sơ là foocmin mêtiônin).

2.  Đặc điểm:

(AUG và UGG)

III. QUÁ TRÌNHNHÂN ĐÔI AND (tái bản ADN)

- Quá trình nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ:Gồm 3 bước:

+ Bước 1 : Tháo xoắn phân tử ADN

Nhờ các enzim tháo xoắn, 2 mạch đơn của phân tử ADN tách nhau dần tạo nên chạc tái bản (hình chữ Y) và để lộ ra 2 mạch khuôn.

+ Bước 2 : Tổng hợp các mạch ADN mới

ADN - pôlimerara xúc tác hình thành mạch đơn mới theo chiều 5’ ® 3’ (ngược chiều với mạch làm khuôn). Các nuclêôtit của môi trường nội bào liên kết với mạch làm khuôn theo nguyên tắc bổ sung (A – T, G – X).

ü Trên mạch khuôn(3’ ® 5’) mạch mới được tổng hợp liên tục.

ü Trên mạch khuôn(5’ ® 3’) mạch mới được tổng hợp gián đoạn tạo nên các đoạn ngắn (đoạn Okazaki), sau đó các đoạn Okazaki được nối với nhau nhờ enzim nối ligaza.

+ Bước 3 : Hai phân tử ADN được tạo thành

ü Các mạch mới tổng hợp đến đâu thì 2 mạch đơn xoắn đến đó.

ü Từ 1 phân tử ADN mẹ® tạo thành 2 phân tử ADN con.

ü Mỗi phân tử ADN con có một mạch mới được tổng hợp còn mạch kia là của ADN ban đầu (Nguyên tắc bán bảo tồn).

* Lưu ý: Sự khác nhau trong cấu trúc gen và nhân đôi ADN ở sinh vật nhân sơ và nhân thực:

Sinh vật nhân sơ (vi khuẩn)	Sinh vật nhân thực
- Gen có vùng mã hoá liên tục ®gen không phân mảnh. - Có 1 đơn vị nhân đôi /1ADN. - Diễn ra trước khi tế bào bước vào quá trình phân bào, tại vùng nhân.	- Gen có các đoạn không mã hóa (intron) xen kẽ các đoạn mã hóa (exon) ®gen phân mảnh. - Có nhiều đơn vị nhân đôi / 1ADN. - Diễn ra trước khi tế bào bước vào quá trình phân bào (pha S của kì trung gian), trong nhân tế bào.